*Γράφει ο Δημήτρης Τόλιας
Το προηγούμενο άρθρο μου ήταν λίγο βαρύ. Αυτό δεν θα είναι. Το πρώτο έπρεπε να είναι γιατί χρειαζόταν ορίσουμε μερικά στείρα δεδομένα και να θέσουμε τους βασικούς άξονες της ανάλυσης. Στο σημερινό κείμενο θα προβληματιστούμε με τις νέες ισορροπίες που προέκυψαν και εκφράστηκαν στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο.
Στο προηγούμενο άρθρο μου είχαμε προβληματιστεί για το εάν υπάρχει αφήγημα από την πλευρά της αντιπολίτευσης ικανό να δημιουργήσει συνοχή μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων της. Αφού συζητήσαμε για τον πολιτικό λόγο Δημοτικής Αρχής και αντιπολίτευσης και ορίσαμε τις τομές, συμφωνήσαμε πως αναμένουμε να δούμε πως οι τομές αυτές θα ξεδιπλωθούν έμπρακτα.
Στο Δημοτικό Συμβούλιο της Τετάρτης είδαμε μια πράξη συνοχής με εννοιολογική σημασία. Η αντιπολίτευση συντονισμένα απείχε από το Συμβούλιο διαμαρτυρόμενη για κοινό θέμα, σε ενιαίο μέτωπο. Οι πολιτικοί λόγοι των τριών παρατάξεων που αναφέρθηκαν στο ζήτημα, έχουν κοινό πυρήνα, τη «διοικητική έλλειψη» που συζητήσαμε στο τελευταίο άρθρο.
Συνέβη κάτι ακόμη πιο κομβικό όμως. Δεν θυμάμαι αν είναι η πρώτη φορά που συνέβη αυτό, ωστόσο από σήμερα μπορούμε να κάνουμε λόγο για απώλεια δεδηλωμένης. Αν η εκτελεστική εξουσία στην αυτοδιοίκηση δεν ήταν προεδρικού τύπου αλλά κοινοβουλευτικού, όπως συμβαίνει στην κεντρική εξουσία στην Ελλάδα, μια πρόταση δυσπιστίας θα είχε ρίξει την κυβέρνηση.
Βέβαια, όπως είπαμε η ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει κοινοβουλευτικό σύστημα διακυβέρνησης αλλά προεδρικό. Η εκτελεστική εξουσία εκλέγεται, αντλεί εμπιστοσύνη με άμεση εκλογή από τους πολίτες για ορισμένη θητεία (εκλογές 2 γύρων). Η εκτελεστική εξουσία δεν πηγάζει από την νομοθετική εξουσία, εν προκειμένω το Δημοτικό Συμβούλιο (όπως ο πρωθυπουργός της χώρας αντλεί εμπιστοσύνη από την Βουλή).
Έχουμε όμως ένα φαινόμενο που παρατηρείται στα προεδρικά συστήματα. Στην Γαλλία το αποκαλούν «Συγκατοίκηση» (“Cohabitation”), στη Λατινική Αμερική «διπλή νομιμοποίηση». Εάν συνεχίσει η Δημοτική Αρχή να μην έχει την πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο η νομοθετική εξουσία θα είναι σε σύγκρουση με την εκτελεστική εξουσία. Φυσικά, ούτε «διπλή νομιμοποίηση» είναι και βέβαια ούτε καν «συγκατοίκηση» καθώς το Δημοτικό Συμβούλιο δεν έχει τυπικά αρμοδιότητες που θα μπορούν να το φέρουν σε σύγκρουση άμεσα με τον Δήμαρχο.
Ακόμη, λείπει και κάτι άλλο. Στη συγκατοίκηση στη Γαλλία υπάρχει ο Πρωθυπουργός που μπορεί πολιτικά να κοντράρει τον Πρόεδρο. Στη «διπλή νομιμοποίηση» υπάρχει ο αρχηγός της πλειοψηφίας. Αν φέρουμε το φαινόμενο στα μέτρα του Ωρωπού μας, δεν έχουμε ακόμη τον αντίστοιχο έναν εκπρόσωπο της νομοθετικής εξουσίας που θα συγκρουστεί με την εκτελεστική.
Στη Λατινική Αμερική το φαινόμενο είναι συχνό. Και τότε είναι που οι ηγέτες των χώρων αυτών στρέφονται στην πρωταρχική πηγή νομιμοποίησής τους. Στον λαό. Εξ ου και τα συχνά φαινόμενα λαϊκισμού της ηγεσίας στις χώρες αυτές και τελευταία τα φαινόμενα εθνικισμού (Μπολσονάρο, Βραζιλία). Ο ηγέτης και συνακόλουθα, η εκτελεστική εξουσία μεταφράζει όλη την πρακτική της ως καθολική, για «όλο τον Λαό» ή για το «Έθνος» ώστε να παρακάμψει τις αντιπολιτευτικές αντιστάσεις. Γιατί έτσι, όποιος αντιπολιτεύεται μια πολιτική διακηρυγμένη «για τον Λαό» μετατρέπεται σε «εχθρό του Λαού».
Μέχρι σήμερα, η Δημοτική Αρχή δεν έχει κατασκευάσει μια τέτοια ενιαία επικοινωνιακή στρατηγική. Ωστόσο, απαντά πολιτικά στην έλλειψη πλειοψηφίας, με το να επιχειρήσει να προβάλλει μια υφιστάμενη κοινωνική νομιμοποίηση από τα κάτω μέσω των διοικητικών έργων και πράξεων της, προσδίδοντας σε αυτά καθολική σημασία. Π.χ. το έργο στις φυλακές ως ένα έργο του Λαού, «όνειρο πολλών συμπολιτών μας», «προχωράμε με την κοινωνία του Ωρωπού», «αντιπολιτευτική διάθεση στο περιθώριο» (σημεία από την ανακοίνωση του Δημάρχου).
Πάντα όμως, δεν έχουμε ποσοτικά δεδομένα για να μας δείξουν εάν η αλλαγή ισορροπίας στο Δημοτικό Συμβούλιο (στα πάνω), από την Δημοτική Αρχή πλέον στην αντιπολίτευση, είναι κάτι που διαπιστώνεται και κοινωνικά. Μπορεί ο Δήμαρχος να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των πολιτών, να έχει ακόμα το 54%, ή το 43% ή και παραπάνω. Ακόμη, η αντιπολίτευση δεν έχει ορίσει αρχηγό κοινής αποδοχής και φυσικά ούτε για εκείνον δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την κοινωνική του αποδοχή.
Μπορεί η από τα πάνω αλλαγή των ισορροπιών να εκφράζει μια κοινωνική μεταστροφή στο πολιτικό κλίμα ή μπορεί να είναι μια κίνηση σε επίπεδο ηγεσίας που να μην αντανακλά ακραιφνώς την κοινωνική βούληση. Άλλωστε, το σύστημα παραμένει προεδρικό και οι εκλογές στο τέλος της θητείας θα απαντήσουν στους προβληματισμούς μας. Εμείς εδώ στο κείμενο αναλύουμε τον πολιτικό λόγο και τις μετατάξεις του πολιτικού σκηνικού. Χρησιμοποιήσαμε τα εργαλεία ανάλυσης πολιτικού λόγου των Phillips & Jorgensen και την θεωρία του προεδρικού συστήματος του Juan J. Linz και του L. Bethell.
